Atrybuty w Europejskim Portfelu Tożsamości Cyfrowej

Dlaczego atrybuty mają znaczenie?

W dzisiejszym świecie cyfrowej tożsamości nie wystarczy tylko potwierdzić, kim jesteśmy. Często trzeba także udowodnić określone cechy, uprawnienia lub statusy. Atrybuty, czyli elektroniczne poświadczenia atrybutów (EAA), pozwalają udostępniać tylko te informacje, które są niezbędne w danej sytuacji, z zachowaniem pełnej kontroli nad danymi.

Dzięki nim portfel tożsamości cyfrowej (EUDI Wallet) staje się wygodnym narzędziem do załatwiania codziennych spraw: weryfikacji wieku, statusu zawodowego, prawa jazdy, a także korzystania z e-usług administracyjnych i prywatnych. W dalszej części artykułu poznasz definicję atrybutów, ich kategorie, proces zarządzania, zastosowania oraz wyzwania, a także dowiesz się, jak IDENTT może wspierać wdrożenia w praktyce.

Czym są atrybuty i jaki mają kontekst regulacyjny?

Atrybuty w portfelu cyfrowym definiowane są w ramach europejskiego prawa dotyczącego tożsamości cyfrowej. Kluczowe informacje:

• Atrybut (attribute) – cecha, właściwość, prawo lub uprawnienie osoby lub podmiotu.
• Elektroniczne poświadczenie atrybutu (EAA) – elektroniczny dokument potwierdzający istnienie cechy lub uprawnienia.
• Dane identyfikacyjne (PID – Person Identification Data) – dane pozwalające jednoznacznie zidentyfikować osobę, różnią się od EAA tym, że nie opisują dodatkowych kwalifikacji czy statusów.

Typy EAA:

• • PuB‑EAA (Public Sector Body Electronic Attestation of Attributes) – zwykłe, wydawane przez organy publiczne lub prywatnych dostawców.
  • QEAA (Qualified EAA) – kwalifikowane, poświadczone przez kwalifikowanego usługodawcę zaufania, spełniają wymogi prawa UE.

Kategorie atrybutów w portfelu cyfrowym

Podział atrybutów pomaga zrozumieć, jakie informacje mogą być udostępniane i w jakim celu:

• Tożsamościowe i biograficzne – imię, nazwisko, data urodzenia, narodowość, numer identyfikacyjny (np. PESEL, paszport). Te dane często są częścią PID lub ściśle powiązane z podstawowym profilem tożsamości.
• Statusu społeczno-prawnego – adres zamieszkania, status prawny (obywatel, rezydent), stan cywilny, status studenta czy emeryta. Te informacje mogą być wykorzystywane do weryfikacji uprawnień do usług publicznych, ulg czy benefitów.
• Kwalifikacyjne i zawodowe – wykształcenie, dyplomy, certyfikaty, uprawnienia zawodowe, członkostwo w organizacjach branżowych. Ta grupa jest szczególnie cenna w sektorach edukacji, zatrudnienia i regulowanych zawodów.
• Funkcjonalne i operacyjne – cyfrowe prawo jazdy, prawo do głosowania online, dane ubezpieczeniowe, status użytkownika usług. W wielu przypadkach te atrybuty są dynamiczne i mogą się zmieniać w czasie.
• Kontekstowe i ograniczone – minimalny wiek, zakres dostępu do usług, role w organizacji, informacje ujawniane selektywnie. W tej kategorii kluczowe jest, by użytkownik mógł udostępnić tylko to, co konieczne — np. potwierdzić, że spełnia warunek wiekowy, ale nie ujawniać dokładnych danych.

Jak działają atrybuty w praktyce?

Atrybuty w portfelu cyfrowym przechodzą cykl życia obejmujący wydawanie, przechowywanie, udostępnianie oraz aktualizację lub odwołanie.

Wydawanie atrybutu

• Wnioskowanie – użytkownik prosi wydawcę (np. urząd, instytucja edukacyjna, zaufany dostawca) o wystawienie atrybutu.
• Weryfikacja źródła autentycznego – wydawca odwołuje się do authentic sources (bazy danych, rejestry, systemy urzędowe lub instytucjonalne).
• Elektroniczne poświadczenie – wydawca generuje EAA, podpisuje je elektronicznie (lub kwalifikowanym podpisem, jeśli to QEAA) i definiuje politykę ujawniania.
• Dostarczenie do portfela – atrybut trafia do portfela EUDI użytkownika.

Przechowywanie i zarządzanie

Portfel użytkownika umożliwia selektywne ujawnianie danych, minimalizując informacje przekazywane w każdej transakcji. Wymagane są mechanizmy bezpieczeństwa: uwierzytelnianie silne, kontrola uprawnień, kryptografia, rejestrowanie zdarzeń i ochrona prywatności.

Udostępnianie / prezentacja

Użytkownik decyduje, które atrybuty lub ich części chce udostępnić (np. tylko informacja „powyżej 18 lat”). Portfel tworzy prezentację z odpowiednimi EAA i dowodem autentyczności. Podmiot weryfikujący (relying party) sprawdza integralność danych, podpisy i polityki ujawniania.

Odwołanie i aktualizacja

W przypadku zmiany stanu atrybut może zostać odwołany lub zaktualizowany przez wydawcę. Podmiot weryfikujący może weryfikować ważność EAA poprzez mechanizmy revocation / status check.

Zastosowania atrybutów w życiu codziennym i biznesie

Atrybuty w portfelu cyfrowym znajdują zastosowanie w wielu obszarach. W sektorze publicznym ułatwiają weryfikację tożsamości, dostęp do e-usług, potwierdzanie kwalifikacji oraz składanie podpisów elektronicznych. W sektorze prywatnym wspierają onboarding pracowników, procesy KYC i KYB, potwierdzanie statusu studenta, wynajem samochodów oraz dostęp do usług premium.

Dlaczego atrybuty mają realne znaczenie?

• Selektywne ujawnianie (minimal disclosure) — użytkownik nie musi udostępniać nadmiarowych danych, tylko te niezbędne.
• Lepsza prywatność i bezpieczeństwo — ograniczenie powierzchni ataku, mniejsze ryzyko wycieku nadmiarowych danych.
• Interoperacyjność między krajami i sektorami — atrybuty w ustandaryzowanym formacie (np. jako verifiable credentials) mogą być rozpoznawalne przez różne systemy.
• Uproszczenie procesów administracyjnych i komercyjnych — mniej papierologii, mniej ręcznych procesów weryfikacji.
• Większa kontrola użytkownika nad danymi — portfel staje się centralnym narzędziem zarządzania własnymi atrybutami.

Portfel cyfrowy i elektroniczne poświadczenia atrybutów działają w zgodzie z rozporządzeniem eIDAS, które ustanawia ramy prawne dla identyfikacji elektronicznej oraz usług zaufania w UE. Rozporządzenie określa m.in. standardy bezpieczeństwa, kwalifikowane podpisy elektroniczne i poświadczenia, a także wymogi dotyczące interoperacyjności między państwami członkowskimi. Dzięki temu atrybuty w EUDI Wallet mogą być uznawane w całej Unii Europejskiej, a użytkownicy i organizacje mają gwarancję, że dane są przetwarzane w sposób bezpieczny i zgodny z prawem.

Wyzwania i przyszłość atrybutów

Wdrożenie atrybutów w portfelu cyfrowym wiąże się z kilkoma wyzwaniami. Niezbędne jest zbudowanie zaufanego ekosystemu wydawców i weryfikatorów, który zapewni interoperacyjność w całej Unii Europejskiej. Bezpieczeństwo i prywatność danych wymagają odpowiednich mechanizmów kryptograficznych, ochrony kluczy i kontroli nad udostępnianiem.

Użytkownicy muszą zrozumieć, co oznacza udostępnienie atrybutu, jakie dane ujawniają i jakie mają prawa. Integracja z istniejącymi systemami administracyjnymi i komercyjnymi także wymaga wysiłku organizacyjnego.

Przyszłość atrybutów w EUDI Wallet to rozwój ekosystemu zaufanych danych cyfrowych, integracja z modelami tożsamości samodzielnej (SSI) oraz możliwość rozszerzenia o nowe typy informacji, takie jak dane finansowe, zdrowotne czy ubezpieczeniowe, przy zachowaniu wysokich standardów bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Atrybuty (EAA) stanowią fundament cyfrowej tożsamości w EUDI Wallet. Umożliwiają kontrolowane udostępnianie informacji, zwiększają prywatność i bezpieczeństwo oraz przyspieszają procesy administracyjne i biznesowe. Dzięki nim użytkownik zachowuje pełną kontrolę nad swoimi danymi, a organizacje zyskują zaufanie i efektywność.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak wdrożyć atrybuty w praktyce, zbudować mapę atrybutów dla swojej organizacji lub poznać rozwiązania IDENTT wspierające integrację cyfrowej tożsamości, skontaktuj się z nami już dziś. Razem stworzymy system, w którym użytkownik naprawdę kontroluje swoją tożsamość cyfrową, a Ty zyskujesz przewagę technologiczną i zaufanie w cyfrowym świecie.