Cyfrowe portfele, znane jako e-wallet’y (digital wallets), to już nie tylko narzędzia do płatności telefonem. Dziś pozwalają przechowywać karty płatnicze, bilety komunikacyjne, karty lojalnościowe czy mobilne dokumenty. Ale to dopiero początek.

Wkrótce na naszych smartfonach pojawi się EUDI Wallet — europejski portfel cyfrowej tożsamości, który umożliwi bezpieczne logowanie, udostępnianie danych i korzystanie z usług publicznych i prywatnych w całej Unii. Dzięki niemu cyfrowa tożsamość stanie się nie tylko praktyczna, ale i bezpieczna, a korzystanie z usług transgranicznych w UE będzie prostsze niż kiedykolwiek.

Historia i kontekst prawny cyfrowych portfeli w UE

Unia Europejska od lat rozwija cyfrową tożsamość swoich obywateli. Pierwszym krokiem było wprowadzenie rozporządzenia eIDAS w 2014 roku, które ustanowiło ramy prawne dla zaufanych usług elektronicznych i podpisów cyfrowych. Obecnie przygotowywana jest jego nowa wersja, eIDAS 2.0, która wprowadza m.in. interoperacyjny europejski portfel tożsamości — właśnie EUDI Wallet.

Celem UE jest stworzenie narzędzia zaufanego, bezpiecznego i ogólnodostępnego, w przeciwieństwie do komercyjnych portfeli, które działają na zasadzie prywatnych platform.

Rodzaje portfeli cyfrowych

Cyfrowe portfele, czyli aplikacje lub usługi umożliwiające przechowywanie danych potrzebnych do płatności i uwierzytelniania, dzielą się na trzy główne kategorie:

1. Portfele komercyjne – np. Apple Wallet, Google Wallet. Głównie przechowują karty i umożliwiają płatności mobilne.
2. Portfele bankowe i fintechowe – aplikacje tworzone przez banki lub startupy, oferujące dodatkowe funkcje finansowe, jak analiza wydatków, mikropłatności czy automatyczne oszczędzanie.
3. Portfele regulowane – tworzone i nadzorowane przez instytucje publiczne. Najważniejszym projektem w tej kategorii jest EUDI Wallet, który ma być dostępny dla każdego obywatela UE i spełniać rygorystyczne wymogi bezpieczeństwa.

Jak działa EUDI Wallet?

Zwykły e-wallet pozwala na dodanie karty bankowej lub biletu i dokonywanie płatności. Europejski Portfel Tożsamości Cyfrowej idzie o krok dalej, łącząc funkcje płatnicze z cyfrową tożsamością.

Główne funkcje:

• Person Identification Data (PID) – podstawowe dane identyfikacyjne, np. imię, nazwisko, obywatelstwo.
• Electronic Attestations of Attributes (EAA) – cyfrowe zaświadczenia, np. dyplomy, kwalifikacje zawodowe, prawo jazdy.
• Tryb offline – np. potwierdzenie prawa jazdy przy kontroli drogowej, dzięki standardowi ISO/IEC 18013-5.
• Tryb online – interoperacyjność w całej UE poprzez protokoły OIDC4VC (OpenID for Verifiable Credentials).

Dane w EUDI są wydawane przez zaufane instytucje publiczne i muszą spełniać unijne standardy bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo i prywatność w EUDI Wallet

Bezpieczeństwo i ochrona danych to fundament projektu EUDI Wallet. Portfel cyfrowej tożsamości spełnia rygorystyczne wymogi RODO (GDPR), zasady privacy by design oraz standardy określone w European Digital Identity Framework.

Szyfrowanie danych i uwierzytelnianie

• Szyfrowanie danych – wszystkie dane użytkownika są chronione zaawansowanymi metodami kryptograficznymi.
• Uwierzytelnianie wieloskładnikowe – mechanizmy bezpieczeństwa zapobiegają eksportowi tajnych kluczy kryptograficznych poza portfel. Wymiana danych odbywa się zgodnie z wymaganiami cyberbezpieczeństwa.

Minimalizacja i kontrola danych

• Tylko niezbędne dane – portfel jest zaprojektowany tak, aby gromadzić i udostępniać wyłącznie dane absolutnie niezbędne do realizacji usługi.
• Selective disclosure – użytkownik może ujawniać tylko konkretne informacje wymagane przez usługodawcę, bez ujawniania dodatkowych danych umożliwiających profilowanie.
• Zero-knowledge proofs – pozwalają na weryfikację prawdziwości atrybutu (np. posiadania środków na koncie powyżej określonej kwoty) bez ujawniania szczegółów, co zapewnia najwyższy poziom prywatności.

Prywatność i brak śledzenia

• Brak śledzenia i profilowania – dostawcy dokumentów cyfrowych nie mogą łączyć Twoich danych z danymi stron trzecich. Funkcje minimalizacji danych dodatkowo utrudniają profilowanie.
• Unobservability – działania użytkownika pozostają całkowicie prywatne i niewidoczne online. Nie jest gromadzona żadna informacja o korzystaniu z portfela czy dokumentów cyfrowych.

Pulpit prywatności

Każdy portfel EUDI ma wbudowany privacy dashboard, który pozwala:

• sprawdzić, komu i jakie dane zostały udostępnione,
• zażądać usunięcia danych przez usługodawców,
• zgłosić nadużycia lub nieprawidłowe wykorzystanie danych.

Użytkownik może również pobrać swoje dane z portfela w dowolnym momencie, zachowując pełną kontrolę.

Certyfikacja i audyty

• Każdy portfel EUDI jest certyfikowany przez państwa członkowskie UE, aby spełniał wymagania bezpieczeństwa i prywatności.
• Dostawcy dokumentów cyfrowych (Qualified Electronic Attestations of Attributes) są audytowani co dwa lata, aby zapewnić skuteczne środki bezpieczeństwa.
• Usługodawcy korzystający z danych portfela muszą rejestrować swoje działania i deklarować sposób wykorzystania danych, a także przeprowadzać oceny wpływu na ochronę danych (DPIA).

Dodatkowe mechanizmy ochrony

• Możliwość zawieszenia portfela w przypadku wykrycia problemów bezpieczeństwa.
• Testy w środowiskach kontrolowanych z udziałem badaczy, start-upów i interesariuszy w celu poprawy działania portfela przy zachowaniu zgodności z prawem UE.
• Publiczne statystyki incydentów bezpieczeństwa i naruszeń danych.
• Otwarte oprogramowanie – kod portfela jest jawny, co zapewnia przejrzystość działania i wykorzystania danych.

Dzięki tym rozwiązaniom EUDI Wallet zapewnia najwyższy poziom bezpieczeństwa i prywatności, jednocześnie umożliwiając wygodne i uniwersalne korzystanie z usług cyfrowych w całej Unii Europejskiej.

Zalety EUDI Wallet

Według Komisji Europejskiej, europejski portfel cyfrowej tożsamości przyniesie obywatelom i firmom wiele korzyści:

Co zyskują obywatele?

1. Łatwy dostęp do usług publicznych i prywatnych – otwarcie konta bankowego, aplikacja na studia czy ubieganie się o wymarzoną pracę staje się prostsze i szybsze. EUDI Wallet pozwala jednym kliknięciem potwierdzić swoją tożsamość lub udostępnić dokumenty, takie jak dyplom uczelni, redukując czas i obciążenie administracyjne.
2. Ochrona danych osobowych – użytkownik kontroluje, jakie informacje udostępnia i ujawnia tylko niezbędne dane. Można np. potwierdzić wiek bez ujawniania daty urodzenia, albo ważność prawa jazdy bez podawania adresu zamieszkania. Funkcja selective disclosure znacząco zmniejsza ryzyko profilowania użytkowników.
3. Anonimowa identyfikacja – w wybranych sytuacjach możliwe będzie pełne anonimowe potwierdzenie tożsamości, zwiększając prywatność i bezpieczeństwo użytkownika.

Korzyści dla administracji publicznej

1. Poprawa bezpieczeństwa – portfele są certyfikowane pod kątem cyberbezpieczeństwa i przetestowane w całej Europie, zapewniając bezpieczną wymianę danych w każdym procesie.
2. Ułatwienie korzystania z usług cyfrowych – każdy obywatel UE będzie miał dostęp do elektronicznej identyfikacji, co umożliwi rozszerzenie oferty cyfrowych usług publicznych i zwiększy adopcję portfela.
3. Wzmocnienie przeciwdziałania oszustwom – dostęp do bezpiecznej i prywatnej identyfikacji cyfrowej utrudni kradzież tożsamości i podszywanie się pod inne osoby.

Korzyści dla firm prywatnych

1. Redukcja kosztów weryfikacji tożsamości – portfel zapewnia bezpieczną i niezawodną metodę uwierzytelniania użytkowników w całej UE, co obniża koszty weryfikacji i umożliwia realizację większej liczby transakcji online.
2. Zgodność z wymogami cyberbezpieczeństwa – wysoki poziom bezpieczeństwa pozwala przeprowadzać w pełni cyfrowo bardziej wrażliwe operacje, tworząc nowe możliwości biznesowe.
3. Neutralne rozwiązanie publiczne – portfel działa jako niezależne rozwiązanie uwierzytelniające, eliminując konieczność korzystania z usług prywatnych podmiotów, które mogłyby wykorzystywać dane użytkowników do profilowania.

Praktyczne zastosowania EUDI Wallet

EUDI Wallet nie ogranicza się do płatności. Jego głównym celem jest cyfrowa tożsamość. Przykłady:

• E-usługi publiczne – potwierdzanie tożsamości w portalach publicznych, aby szybko i bezpiecznie korzystać z dostępnych tam usług oraz mieć dostęp do rejestrów publicznych w każdym kraju Unii Europejskiej.
• Otwieranie kont bankowych – potwierdzanie tożsamości w celu łatwego i wygodnego otworzenia konta bankowego w dowolnym kraju UE.
• Rejestracja karty e-SIM – umożliwia aktywację karty e-SIM w każdym kraju Unii Europejskiej.
• Mobilne prawo jazdy – potwierdzanie tożsamości i uprawnień do kierowania pojazdem, co pozwala m.in. na wypożyczenie samochodu w całej UE.
• Kwalifikowany podpis elektroniczny – składanie kwalifikowanego podpisu elektronicznego, respektowanego w każdym kraju UE.
• E-recepty – potwierdzanie tożsamości w celu wykupienia leków w każdym kraju Unii Europejskiej.
• Logowanie do usług online i podpisywanie dokumentów – bezpieczne logowanie do portali publicznych i prywatnych oraz podpisywanie dokumentów elektronicznych z pełną mocą prawną.
• Udostępnianie certyfikatów i kwalifikacji – np. dyplomy edukacyjne lub kwalifikacje zawodowe.

Porównanie: portfele komercyjne vs. EUDI Wallet

Większość użytkowników zna już takie rozwiązania jak Apple Wallet czy Google Pay, dlatego łatwo porównać je z nadchodzącym EUDI Wallet. Porfel komercyjny skupia się przede wszystkim na przechowywaniu kart płatniczych, biletów i kart lojalnościowych. Jego bezpieczeństwo opiera się na prywatnych platformach, które stosują własne, zróżnicowane standardy ochrony danych. Jest to rozwiązanie dostępne globalnie, ale pozostaje zależne od komercyjnych ekosystemów tworzonych przez firmy technologiczne.

EUDI Wallet idzie znacznie dalej. Oprócz funkcji płatniczych umożliwia przechowywanie cyfrowej tożsamości i dokumentów publicznych, takich jak prawa jazdy czy kwalifikacje zawodowe. Tworzony i regulowany przez Unię Europejską, bazuje na otwartych standardach i zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa, zgodny z unijnymi regulacjami. Co więcej, gwarantuje pełną interoperacyjność w całej UE — będzie działał zarówno w usługach publicznych, jak i w największych platformach cyfrowych (VLOPs), co czyni go strategiczną infrastrukturą cyfrową, a nie jedynie wygodnym dodatkiem do płatności.

Przyszłość EUDI Wallet – potencjał i możliwe zastosowania

EUDI Wallet ma ogromny potencjał, który w przyszłości może zostać wykorzystany w różnych obszarach życia codziennego i cyfrowego:

1. Smart cities – portfel mógłby umożliwiać szybki dostęp do miejskich usług, transportu publicznego czy systemów zarządzania ruchem, co ułatwiłoby korzystanie z infrastruktury miejskiej.
2. E-health – potencjalnie portfel mógłby pozwalać na bezpieczny dostęp do historii medycznej pacjenta, recept i wyników badań w całej UE, wspierając leczenie transgraniczne i koordynację opieki zdrowotnej.
3. Metaverse i inne środowiska wirtualne – EUDI Wallet może w przyszłości służyć do bezpiecznej identyfikacji w wirtualnych światach, umożliwiając autoryzację i dostęp do wirtualnych usług oraz zasobów.
4. Globalna interoperacyjność – portfel mógłby współpracować z cyfrowymi portfelami poza UE, co ułatwiłoby transgraniczne podróże, zakupy online i korzystanie z usług międzynarodowych.
5. Płatności i mikrotransakcje w ekosystemach cyfrowych – możliwe wykorzystanie portfela do płatności za e-usługi, bilety, subskrypcje lub mikropłatności w aplikacjach publicznych i prywatnych.
6. Integracja z edukacją online – przechowywanie dyplomów, certyfikatów i osiągnięć edukacyjnych w sposób weryfikowalny i łatwo udostępnialny instytucjom edukacyjnym w całej UE.
7. Automatyzacja procesów administracyjnych – portfel może w przyszłości ułatwiać automatyczne wypełnianie formularzy, składanie wniosków i weryfikację danych w interakcjach z administracją publiczną.
8. Bezpieczne przechowywanie i udostępnianie danych zawodowych – np. licencji zawodowych, certyfikatów szkoleń, kwalifikacji i zezwoleń wymaganych w różnych krajach UE.

Te przykłady pokazują potencjalne kierunki rozwoju EUDI Wallet i jego możliwość wsparcia codziennego życia obywateli, administracji publicznej i sektora prywatnego w całej Europie.

Podsumowanie

Portfele cyfrowe to dziś coś więcej niż wygodne płatności telefonem. Z nadejściem EUDI Wallet, staną się one fundamentem nowoczesnej tożsamości w Europie, łącząc bezpieczeństwo, prywatność i wygodę. To nie tylko narzędzie codzienne, ale strategiczna infrastruktura cyfrowa UE, umożliwiająca obywatelom i firmom łatwe korzystanie z usług publicznych i prywatnych w całym regionie.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach wdrożenia EUDI Wallet w Twojej organizacji lub potrzebujesz wsparcia w integracji cyfrowej tożsamości, skontaktuj się z nami. Nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć wszystkie aspekty techniczne, regulacyjne i bezpieczeństwa oraz wskażą najlepsze rozwiązania dostosowane do Twoich potrzeb.